เลือกหลักสูตรอบรมราคาถูก คุ้มค่าหรือไม่

ทุกวันนี้วิทยากร Excel เก่งๆซึ่งเป็นผู้มีความรู้ความสามารถมีอยู่หลายคน บางคนเก่งมากมีตำแหน่งหน้าที่การงานสูงระดับ Controller ซึ่งดูแลการใช้ Excel ของบริษัทชั้นนำและมีประสบการณ์ในการประยุกต์ใช้ Excel ในธุรกิจที่เหนือชั้นยากจะหาใครมาเทียบ แต่ยังไม่อยากก้าวเข้ามาเป็นวิทยากรเต็มตัวเพราะเห็นว่าค่าตอบแทนจากการอบรม Excel ทั่วไปในตลาดต่ำกว่ารายได้เงินเดือนที่ได้รับอยู่อย่างมาก วิทยากรบางคนจัดอบรมมาหลายปีแต่ไม่กล้าสร้างหลักสูตรใหม่ที่แปลกแหวกแนวเพราะไม่คุ้มกับการลงทุนลงแรงที่เสียไปแล้วกลับต้องตั้งราคาถูกไว้ก่อนจึงจะขายได้

กว่าจะสร้างหลักสูตรดีๆขึ้นได้หลักสูตรหนึ่งต้องอาศัยประสบการณ์และใช้เวลาอย่างมากเพื่อค้นคว้า เขียนคู่มือ และสร้างตัวอย่าง ถ้าสภาพตลาดการจัดอบรม Excel ยังใช้การตั้งราคาหลักสูตรให้ต่ำไว้เพื่อแย่งกันหาลูกค้า ย่อมไม่มีทางที่จะเกิดหลักสูตรใหม่ซึ่งมีประโยชน์เหนือกว่าเดิม หากผู้สนใจอบรมคิดแต่จะเลือกเรียน Excel โดยดูจากราคาถูกเป็นหลัก ก็จะได้แต่วิทยากรแบบเดิมๆซึ่งยอมรับค่าตอบแทนราคาถูก ผู้เรียนไม่มีทางได้เปิดหูเปิดตาเรียนรู้ Excel ว่ายังมีเนื้อหาที่เป็นประโยชน์อยู่อีกมากมาย สามารถนำความรู้ไปสร้างงานมูลค่าเป็นแสนเป็นล้านบาททีเดียว

ในใจของผู้บริหาร ราคาค่าอบรมไม่ได้เป็นเรื่องน่าห่วงอันดับแรก ประโยชน์จากการเข้าอบรมต่างหากเป็นเรื่องที่ต้องพิจารณาให้ดีก่อนว่าจะคุ้มค่ากับเวลาที่เสียไปหรือไม่

การส่งพนักงานไปเข้าอบรมครั้งละหลายวันคิดเป็นต้นทุนค่าเสียโอกาสจากการทิ้งงานที่ทำอยู่ ถ้าคิดเป็นตัวเงินได้จะแพงมิใช่น้อย ค่าเสียโอกาสของพนักงานระดับบริหารอาจแพงกว่าราคาค่าอบรมเสียอีก จึงต้องเลือกหลักสูตรที่คุ้มค่าคุ้มเวลามากที่สุด หากการอบรมมีหัวข้อที่เป็นประโยชน์เป็นส่วนใหญ่ก็ดีไป แต่ถ้าในสิบเรื่องมีเพียงเรื่องเดียวเท่านั้นที่ตรงกับความต้องการและใช่ว่าจะตรงมากนัก หรือไม่ใช่เรื่องที่ได้ใช้บ่อยๆ พอนานไปก็ลืม คงต้องคิดให้ดีว่าสมควรเสียเวลาส่งไปอบรมหรือไม่

น่าเสียดายที่ผู้บริหารส่วนใหญ่รู้จัก Excel แค่เพียงผิวเผิน มักเข้าใจว่า Excel เป็นโปรแกรมที่ใช้ง่าย ใครๆก็ใช้เป็น เลยไม่เห็นคุณค่าจากการอบรม Excel และไม่สนใจเลือกเฟ้นวิทยากรมากนัก จนกระทั่งพบความผิดพลาดและได้รับความเสียหายอย่างรุนแรงจากการใช้ Excel จึงเริ่มใส่ใจกับการเลือกหลักสูตรอบรมมากขึ้น

ผู้บริหารของบริษัทปูนซิเมนต์ไทยกล่าวว่า วิทยากรที่ดีต้องมีความรู้มากกว่าที่นำมาอบรมไม่น้อยกว่า 6 เท่า ต้องพร้อมตอบปัญหาทุกอย่างที่ผู้เข้าอบรมอยากจะรู้ได้ทันทีโดยไม่ต้องพึ่งตำรา

อย่ายึดติดกับการแบ่งการอบรมเป็นขั้นต้น ขั้นกลาง หรือขั้นสูง เพราะการเรียนรู้ Excel ไม่มีวันจบสิ้น ยิ่งรู้จัก Excel มากขึ้นเท่าใด ยิ่งรู้สึกว่ารู้จัก Excel น้อยลงไปเท่านั้น ปัญหายากๆที่สามารถนำวิธีการง่ายๆมาใช้แก้ปัญหาได้ต่างหากที่ควรจะเรียกว่าเป็นขั้นสูง ถ้ามีปัญหาง่ายๆแต่กลับใช้วิธีการแก้ไขที่ซับซ้อนวุ่นวายแบบนี้เรียกว่าเป็น Excel ขั้นติดลบ

ทุกวันนี้แค่ใช้ Google ค้นหาโดยใช้คำว่า "อบรม excel" จะพบรายชื่อสถาบันจัดอบรม Excel แสดงขึ้นมาให้เลือกมากมายและมีราคาค่าอบรมแตกต่างกันไป

• อบรม Excel แบบเร่งรัด ใช้เวลาอบรม 4 วัน เรียนจบแล้วรับรองว่าใช้งานได้จริงแบบมืออาชีพ ค่าอบรม 15,000 บาท
• อบรม Excel แบบรู้ไว้ใช่ว่า ให้รู้เยอะๆเผื่อไว้ก่อน มีเนื้อหาครอบจักรวาล ใช้เวลาอบรม 3 วัน ค่าอบรม 7,500 - 9,000 บาท
• อบรม Excel แบบแบ่งเป็นขั้น ขั้นต้นจบแล้วยังมีขั้นกลาง ขั้นสูง ใช้เวลาอบรมขั้นละ 2 วัน ค่าอบรมขั้นละ 6,000 บาท
• อบรม Excel แบบเน้นเฉพาะเรื่อง เช่น งานสินค้าคงคลัง งานบุคคล หรือเรียน Pivot Table ใช้เวลาอบรมเรื่องละ 2 วัน ค่าอบรม 7,000 บาท
• อบรม Excel ที่อวดว่าเป็นขั้นกลางขั้นสูง ใช้เวลาอบรมระยะสั้น 1 วัน ค่าอบรม 3,000 - 4,500 บาท

จะดูอย่างไรว่าราคาค่าอบรมที่คุณต้องลงทุน คุ้มค่ากับประโยชน์ที่คุณจะได้รับหรือไม่

1. สถาบันจัดอบรมมีชื่อเสียงในการอบรมด้านใด เน้นการอบรม Excel มากน้อยเพียงใด ลูกค้าที่มาอบรมเป็นพนักงานระดับใดและมาจากธุรกิจกลุ่มไหน
2. สถาบันจัดอบรมแห่งนั้นมีหลักสูตรอบรม Excel อะไรบ้าง แต่ละหลักสูตรผ่านการคัดสรรมาอย่างดีเพื่อให้มีเนื้อหาที่แตกต่างกันชัดเจนและต่อเนื่องกันหรือไม่ โดยมีวิทยากรซึ่งเชี่ยวชาญทำหน้าที่เฉพาะการอบรม Excel หรือไม่
3. วิทยากรเป็นใคร มีประสบการณ์ทำงานด้านใด นานเพียงใด และผ่านการทำงานจากองค์กรซึ่งมีระบบการบริหารงานที่น่าเชื่อถือหรือไม่
4. วิทยากรสำเร็จการศึกษามาจากที่ไหน สาขาวิชาอะไร มีพื้นฐานด้านระบบสารสนเทศหรือไม่
5. วิทยากรมีประสบการณ์ในการให้ความรู้ Excel แบบใด ถนัดพูดหรือถนัดเขียน เช่น ถ้าได้จากการสอน สอนมากี่ปี สอนที่ใด หลักสูตรอะไร หรือมีประสบการณ์จากการตอบปัญหาบนเว็บไซต์ หรือจากการแต่งตำรา Excel
6. หลักสูตรทั้งหมดที่วิทยากรสามารถสอนได้ เป็นหลักสูตรที่พบเห็นว่าใครๆก็จัดอบรมกันได้หรือเป็นหลักสูตรพิเศษซึ่งมีหัวข้อการอบรมไม่เหมือนใคร
7. ในหลักสูตรอบรม เปิดรับผู้เข้าอบรมไว้สูงสุดจำนวนกี่คนและกำหนดคุณสมบัติของผู้เข้าอบรมไว้อย่างไรบ้าง ถ้าไม่ได้เขียนคุณสมบัติของผู้อบรมไว้เลยหรือเขียนไว้คร่าวๆว่าต้องเคยใช้ Excel มาก่อนบ้างแสดงว่าเป็นหลักสูตรทั่วไป ไม่พิเศษนัก ถ้าไม่ได้ระบุถึงหน้าที่งานซึ่งเหมาะจะเข้าอบรมแสดงว่าเป็นหลักสูตรที่เปิดให้ผู้สนใจทุกประเภททั้งคนทำงานและนักเรียนนักศึกษาสามารถสมัครเข้าอบรมด้วย
8. หลักสูตรนั้นมีจุดมุ่งหมายเพื่อประยุกต์ใช้ในงานด้านใดเป็นพิเศษ หลักสูตรที่เน้นการประยุกต์ใช้ในการทำงาน ต้องกำหนดคุณสมบัติของผู้เข้าอบรมไว้ด้วยว่ามีประสบการณ์ในการทำงานด้านใดมาก่อน และมีราคาค่าอบรมแพงกว่าปกติ
   
   อย่าหลงเชื่อโฆษณาที่เขียนไว้ว่า "เป็นความรู้ที่นำไปประยุกต์ใช้ในการทำงานได้" เพราะถือเป็นเรื่องปกติธรรมดาของการนำ Excel ไปใช้ได้อยู่แล้ว แค่สอนวิธีสร้างสูตรให้เป็นใครๆก็สอนได้ แต่มักไม่สอนถึงขั้นนำสูตรไปสร้างเป็นตารางเพื่อคำนวณให้เป็นเรื่องเป็นราวได้สักที มักปล่อยให้ผู้เข้าอบรมไปคิดหาทางประยุกต์ใช้ "จริงๆ" กันเอง
   
   
9. ในหัวข้อเนื้อหาของหลักสูตรนั้น เรื่องที่คุณต้องการศึกษาถูกกำหนดไว้เป็นประเด็นหลักของการอบรมนั้นหรือไม่ และมีหัวข้อเรื่องอื่นมากน้อยเพียงใด ลองคำนวณหาจำนวนชั่วโมงอบรมหารด้วยจำนวนหัวข้อดูว่าได้ให้เวลาอบรมต่อแต่ละหัวข้อพอสมควรหรือเปล่า
10. หลักสูตรนั้นมีเนื้อหาจบในตัว หรือยังมีหลักสูตรต่อเนื่องอีก และสอนโดยวิทยากรคนเดียวกันไหม(สำคัญมาก) ในแต่ละหลักสูตรมีเนื้อหาซ้ำกันหรือไม่

คงเป็นไปได้ยากที่จะมีคุณสมบัติข้างต้นครบทุกประการ ถ้าคุณสมบัติใดด้อยก็ขอให้พิจารณาคุณสมบัติอื่นมาชดเชย ของคุณภาพดีมาก ดี หรือพอใช้ ก็ควรมีราคาแพงหรือถูกลดหลั่นกันไป

ไม่เหมาะนักที่จะตัดสินว่าหลักสูตรอบรมใดมีราคาแพงไปหรือถูกไป ควรพิจารณาให้ดีว่าคุณภาพคุ้มกับราคาและความเสี่ยงหรือไม่ ถ้าหลักสูตรมีเนื้อหาพื้นๆ เช่น สอนวิธีใช้สูตรหรือคำสั่งบนเมนูทั่วไป วิทยากรมีความรู้ทั่วไปไม่ได้ชำนาญ Excel มากนัก ราคาค่าอบรมก็ควรต่ำหน่อยเหมาะกับผู้สนใจใช้ Excel ทั่วไป คนที่มีงบน้อย หรือไม่พิถีพิถันมากนัก

ผู้จัดอบรมที่ดีควรเปิดเผยคุณสมบัติเหล่านี้อย่างชัดเจน ถ้าไม่มีรายละเอียดข้างต้นแสดงไว้ หรือเขียนไว้ตัวเล็กๆสั้นๆ คงต้องคิดมากหน่อยว่าจะเสี่ยงดีไหม ลองใช้ชื่อวิทยากรและชื่อหลักสูตรค้นหาข้อมูลจาก Google ว่ามีการกล่าวขานในทางดีหรือร้ายมากกว่ากัน (หรือยังเป็นมือใหม่เพราะไม่มีการกล่าวถึงเลย) หรือโทรไปสอบถามกับสถาบันจัดอบรมแล้วสังเกตว่าเขาเต็มใจให้ให้รายละเอียดเพิ่มเติมหรือไม่

ควรระวังสถาบันจัดอบรมที่มีหลักสูตร Excel ซึ่งมีเนื้อหาซ้ำซ้อนกันเต็มไปหมด เสนอหลักสูตรที่มีเนื้อหาอัดแน่นแล้วทำให้ดูเหมือนราคาไม่แพง โดยใช้วิธีลดระยะเวลาอบรมให้สั้นลงเหลือไม่กี่วันเพื่อลดต้นทุน วิทยากรมีประสบการณ์สอนอย่างเดียว แต่ประสบการณ์ทำงานไม่มาก และไม่รับประกันว่าจะสามารถอบรมครบทุกหัวข้อหรือเปล่า สมองของผู้เรียนรับไหวหรือไม่ หรือใช้วิธีอบรมแบบไม่ละเอียดเพื่อทำเวลา

จุดอ่อนของการอบรมของสถาบันจัดอบรมทั่วไป เกิดจากการกำหนดเนื้อหาหลักสูตรไว้ตายตัวและไม่เคร่งครัดในการคัดเลือกผู้เข้าอบรมให้มีพื้นฐานใกล้เคียงกัน ผู้เข้าอบรมบางคนแทบไม่เคยจับแป้นพิมพ์หรือพิมพ์ช้ามาก ไม่เคยใช้ Excel จริงจังมาก่อน บางคนก็เก่งมากอยู่แล้ว พอมาเจอหัวข้อใดที่เข้าใจดีอยู่แล้วหรือเป็นเรื่องไม่ตรงกับความต้องการ ไม่ตรงกับงานที่ทำ หรือต้องทนฝึกใช้ตัวอย่างที่ไม่น่าสนใจ ทำให้หมดความตั้งใจที่จะเรียนตั้งแต่ชั่วโมงแรกไปแล้ว

แค่มีคนเพียงคนเดียวที่มีพื้นฐานน้อยกว่าคนอื่นมากมาเข้าอบรม แล้วเรียกร้องต้องการความช่วยเหลือเป็นพิเศษอยู่ตลอดเวลา จะทำให้การอบรมครั้งนั้นปั่นป่วน เสียเวลารอคอยให้ทุกคนทำตัวอย่างเสร็จก่อนจึงจะขึ้นหัวข้อต่อไป ทำให้ไม่สามารถอบรมเนื้อหาครบตามที่หวังกันไว้ ถ้าหลักสูตรนั้นแสดงหัวข้อที่จะอบรมไว้ละเอียด ยิ่งเป็นข้อผูกมัดทำให้วิทยากรต้องหาทางสอนให้ครบทุกหัวข้อให้ได้โดยเร่งการสอนให้เร็วขึ้นหรือใช้ตัวอย่างง่ายๆแทน

แม้คุณสมบัติของวิทยากร เนื้อหาหลักสูตร และสถาบันจัดอบรมจัดเป็นระดับที่ดีมาก แต่ตั้งราคาค่าอบรมให้ต่ำกว่าที่อื่นเพื่อหวังให้บริษัทตัดสินใจส่งพนักงานมาเข้าอบรมได้ง่ายขึ้น จะส่งผลทำให้คุณภาพของการอบรมโดยรวมเสียไป เพราะจะมีผู้ซึ่งมีพื้นฐานความรู้ Excel ต่ำกว่ามาตรฐานที่กำหนดไว้มาร่วมเข้าอบรมอยู่เสมอ บางบริษัทมีงบเหลืออยู่เลยพยายามใช้งบให้หมดจึงเลือกหลักสูตรที่เปิดอยู่ตรงกับเวลาที่เหลืออยู่พอดี ผู้เข้าอบรมส่วนใหญ่สมัครผ่านฝ่ายบุคคลซึ่งเป็นผู้หาที่เรียนมาให้ โดยตัวผู้เข้าอบรมทราบแค่ชื่อหลักสูตรแต่ไม่เคยเห็นหัวข้อเนื้อหาที่จะมาอบรมแม้แต่น้อย พอเข้าห้องอบรมก็ไม่สนใจตั้งใจเรียน และน่าสังเกตว่าเจ้าหน้าที่ระดับบริหารไม่ค่อยสนใจมาเข้าอบรมด้วยนัก