ครั้งแรกในชีวิตที่ผมสอน Excel ที่สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยี (ไทย-ญี่ปุ่น) ได้รับคำชมจากผู้อำนวยการฝ่ายสารสนเทศของการไฟฟ้านครหลวง ซึ่งเข้ามาเรียน Excel พร้อมกับพาน้องๆอีกหลายคน
ท่านชมว่า Excel ที่ผมสอนนั้นต่างจาก Excel ที่คนอื่นสอน เพราะผมสอนให้ใช้ Excel แบบคอมพิวเตอร์ ไม่ได้สอนให้ใช้แบบเครื่องคิดเลขเครื่องพิมพ์ดีดที่สอนกันอยู่ทั่วไป
วิธีใช้ Excel แบบคอมพิวเตอร์ ไม่ได้หมายความว่าจะต้องใช้ VBA หรือสูตรยากๆเพื่อทำให้ Excel หาคำตอบให้โดยอัตโนมัติ แต่หมายถึงวิธีทำให้ Excel ทำงานแบบยืดหยุ่น สามารถสนองตอบต่อความต้องการที่ไม่แน่นอนของมนุษย์
ความยืดหยุ่นต่อความต้องการนี่แหละ ที่เป็นเอกลักษณ์สำคัญที่ทำให้ Excel เป็นโปรแกรมหนึ่งที่มีผู้นำมาใช้งานมากที่สุดในโลก ดีกว่าโปรแกรมสำเร็จรูปเสียอีก ซึ่งถ้าใครใช้ Excel แล้วยังจับประเด็นนี้ไม่ได้ แม้จะใช้ Excel บนเครื่องคอมพิวเตอร์รุ่นล่าสุดที่ทำงานเร็วที่สุด ก็ยังไม่ถือว่า "ถึงแก่นของ Excel"
แล้วเป็นยังไง ขั้นที่ว่า
เรื่องนี้เขียนไปก็ยากจะทำให้เข้าใจครับ ขอให้ดูวิดีโอนี้กันดีกว่า เป็นเนื้อหาที่คล้ายกันกับบทเรียนหนึ่งในหลักสูตรสารพัดสูตร Excel
https://www.youtube.com/watch?v=SWw743JtSbg
Download ตัวอย่างได้จาก
https://drive.google.com/file/d/1PFIu4frdggAxGERV_Si9T41u4uL1UzrG/view?usp=sharing
วิดีโอนี้แสดงวิธีการวางแผนที่ต้องสั่งผลิตหรือสั่งซื้อของมาประกอบเป็นสินค้าสำเร็จรูป
ถ้าทำได้แค่โปรแกรมสำเร็จรูป จะจบที่โครงสร้างการผลิต หรือ Bill of Materials แบบตายตัวว่า เวลาผลิตอะไรต้องใช้อะไรบ้างในจำนวนเท่าใดและเมื่อใด
แต่ถ้าทำให้เหนือกว่าโปรแกรมสำเร็จรูป จะต้องสามารถเปลี่ยนโครงสร้างการผลิตได้ด้วย เผื่อไว้ว่าอีกหน่อยถ้าส่วนผสมในการผลิตต่างจากเดิมออกไปจะต้องคำนวณหาคำตอบได้ทันทีโดยไม่ต้องแก้ไขสูตรอะไรอีกแม้แต่น้อย
สิ่งที่ช่วยทำให้ Excel ยืดหยุ่นต่อการใช้งาน ไม่ได้ใช้อะไรยาก เพียงแค่คิดออกแบบตารางให้เป็น ใช้สูตร Min-IF อาเรย์มาช่วยร่วมกับสูตร Offset
เขียนผิดไป ...
จากภาพนี้ผมได้เขียนจุดประสงค์ของหลักสูตรฉลาดใช้สารพัดสูตร Excel สร้างงานอย่างมืออาชีพ ไว้ว่า วิธีการนำสูตรและเครื่องมือที่ Excel มีอยู่ ไปประยุกต์ใช้กับงาน "สามารถสร้างแฟ้มงานแบบโปรแกรมสำเร็จรูป"
ที่ถูกต้อง ต้องเขียนว่า "สามารถสร้างแฟ้มงานแบบที่เหนือกว่าโปรแกรมสำเร็จรูปทำได้"
ปล
ในขณะที่ผมสอนอยู่นั้น สังเกตเห็นพี่ผู้หญิงคนหนึ่ง นั่งดูผมสอนพร้อมกับพยักหน้าไปเรื่อยๆโดยไม่ยอมจับเมาส์ทำตัวอย่างตามผมแต่อย่างใด พอถึงช่วงพัก ผมเดินเข้าไปถามว่าทำไมจึงไม่ยอมทำตัวอย่าง ติดอะไรอยู่เหรอครับ
ท่านตอบกลับมาว่า "ไม่ต้องสนใจพี่หรอกค่ะ อายุอย่างพี่เขาไม่ส่งมาเรียนแล้ว นี่พี่หนีเข้ามาเรียน" พร้อมกับชี้ไปรอบๆแล้วบอกว่า น้องๆพี่มาเรียนกันหลายคน
จากนั้นท่านก็แนะนำตัวว่าเป็นใครและให้คำชมผมตามที่เขียนเล่าไว้นี่แหละครับ
เนื่องจากระยะเวลาผ่านไปหลายสิบปีแล้ว ถ้าจำไม่ผิดท่านชื่อว่า พี่อรุณี หลังจากคลาสนั้นแล้วยังมาเข้าเรียน VBA กับผมอีก และยังพาลูกชายมาเรียนกับผมที่บ้าน (ตอนนั้นผมสอนวิธีทำให้คอมพิวเตอร์เจ๊งแล้วกู้คืน ทราบต่อมาว่าตอนนี้เรียนสำเร็จทางวิศวไปแล้วครับ)
