ทุกวันนี้คุณโชคดีกว่าสมัยที่ผมเริ่มใช้ Excel เป็นอย่างมาก ไม่ว่าหนังสือ อินเตอร์เน็ต หรือสถานที่จัดอบรม Excel ล้วนมีให้เลือกมากมาย ยุคก่อนนั้นต้องขวนขวายเรียนรู้ด้วยตนเอง หนังสือคู่มือก็มีแต่ภาษาอังกฤษ ยามติดขัดปัญหาก็ต้องเปิดตำราหาทางแก้ซึ่งมักจะไม่ได้คำตอบตรงๆ ต้องดัดแปลงสูตรลองผิดลองถูกกันเอง ต่างจากยุคนี้ที่สามารถหาคำตอบจาก Google ได้ในพริบตา
ที่มาของข้อมูลในทุกวันนี้มีมากมายให้ค้นคว้าหาคำตอบ แต่ด้วยปริมาณของข้อมูลที่มีมากจนเหลือล้นนี่เอง ย่อมสร้างปัญหาต่อมาว่าจะเชื่อถือได้หรือไม่ว่าถูกต้อง และเมื่อพิสูจน์จนมั่นใจว่าใช้ได้แล้วก็อาจพบในภายหลังว่ายังมีทางออกอื่นที่ง่ายกว่าอยู่อีก ดังนั้นก่อนที่จะเชื่อหรือนำไปทดลองใช้ ต้องรู้จักค้นคว้าหาข้อมูลจากหลายๆแหล่งก่อนเพื่อเปรียบเทียบว่าเป็นวิธีที่หลายแหล่งยืนยันตรงกัน และต้องสืบค้นให้ลึกต่อไปถึงตัวบุคคลที่ให้คำแนะนำเหล่านั้นว่ามีประวัติอย่างไร ไม่ใช่ว่าตัวเขาเองได้แต่ลอกข้อมูลของคนอื่นมาอีกที
แม้หลายแหล่งให้ข้อมูลตรงกันก็อย่าเพิ่งเชื่อถือ เพราะคนเรามักมีนิสัยว่ายิ่งเห็นคนจำนวนมากใช้กันก็มักหลงเชื่อตามกันไปง่ายๆทั้งๆที่เป็นความเชื่อผิดๆ
การเรียนรู้ Excel ด้วยตนเองต้องเริ่มจากรอบรู้ก่อนรู้ลึก เริ่มจากหาตำรา Excel มาเปิดอ่านไปเรื่อยๆโดยไม่ต้องเสียเวลาทดลองทำตาม ไม่ต้องสนใจนักว่าจะเข้าใจเรื่องที่อ่านไปหรือไม่ ขอให้ใช้เวลาอ่านหนังสือทั้งเล่มแบบผ่านตาให้จบโดยเร็วที่สุด เพื่อจะได้เข้าใจภาพรวมกว้างๆก่อนว่า Excel มีคำสั่งบนเมนูและสูตรที่ใช้ทำอะไรได้บ้าง ต่อเมื่อได้รับมอบหมายงานจึงค่อยเปิดตำราเล่มเดิมค้นหาวิธีที่เหมาะสมที่สุดจากหน้าสารบัญหรือหน้าดัชนีท้ายเล่ม คราวนี้จึงอ่านไปแล้วทดลองทำตามกันไปทีละขั้น
ในการทดลองใช้ Excel เพื่อการเรียนรู้ ให้ทำตัวอย่างตารางขนาดเล็กที่ใช้ตัวเลขของปลอมที่เข้าใจง่ายสามารถดูด้วยสายตาหรือคิดหาคำตอบในใจได้ทันทีว่าถูกหรือผิด ไม่ใช่ว่าต้องดูตัวเลขหลักแสนหลักล้านจากตารางที่มีจำนวนรายการนับร้อยรายการ ตัวอย่างที่ดีต้องแสดงทั้งข้อมูลและคำตอบให้เห็นในหน้าจอเดิมโดยไม่ต้องเลื่อนจอหรือเปลี่ยนชีทไปหารายการนั้นๆ ทั้งนี้เพื่อช่วยให้เรียนรู้หลักการทำงานของ Excel ได้ง่าย ต่อเมื่อทดลองใช้จนคุ้นและมั่นใจว่า Excel ทำงานอย่างไรแล้ว เมื่อนำหลักการเดียวกันไปใช้กับตารางขนาดใหญ่ที่มีตัวเลขของจริงก็ย่อมใช้งานได้เช่นกัน
เครื่องมือช่วยเหลือในการเรียนรู้ที่หลายคนมองข้ามทั้งๆที่อยู่ใกล้ตัวที่สุดนั่นคือ Help ที่ติดมากับโปรแกรม Excel เพียงกดปุ่ม F1 หรือคลิกที่รูปเครื่องหมาย ? บนหน้าจอก็สามารถค้นหาคำตอบได้ทันทีอยู่แล้ว ส่วนคำอธิบายเรื่องสูตรต่างๆที่ Excel มีอยู่ ให้คลิกที่คำว่า fx ที่อยู่ขอบด้านข้างซ้ายมือของช่อง Formula Bar ก็จะเปิดหน้าจอที่แสดงสูตรให้เรียนรู้ได้เอง ซึ่งคุณอาจจะพบว่า หนังสือเรื่องสูตรที่คุณเสียเงินซื้อมาหรือการอบรมที่เพิ่งจ่ายเงินไป ที่จริงแล้วก็ลอกตัวอย่างและคำอธิบายจาก Help ของ Excel นี่เอง
